Door: Frans van Hilten. Toneelgezelschap Firma MES had een droom: een locatievoorstelling waar de toeschouwer het verhaal niet bekijkt, maar er dwars doorheen loopt. Uit die wens is IJS&VIS geboren, het verhaal van de vete tussen de Haagse familiebedrijven Florencia (familie Talamini, ijs) en Simonis (vis). Twee ondernemingen, die in werkelijkheid helemaal geen ruzie hebben. Tussen de jongste telgen van de families slaat de vonk over en waar doet dat aan denken? Juist, Romeo en Julia.
De hysterische zus zorgt voor heerlijk drama, de wethouder laat zich paaien met drank en kan niet van de vrouwen afblijven
Firma MES heeft vaker locatietheater gemaakt, onder andere in een bordeel, maar ditmaal hebben ze het groot aangepakt met acteurs van het Nationale Toneel, dansers van Korzo en een gebouw op industrieterrein de Binckhorst waar ze naar hartelust mochten verbouwen. Dat biedt enorme mogelijkheden, maar ook een risico: als je met je middelen alle kanten op kunt, is het moeilijker de focus op het verhaal te bewaren.
Polsbandje en masker
De bezoekers gaan in groepen met een gekleurd polsbandje en een masker op door de voorstelling. IJS&VIS is niet geschikt voor wie slecht ter been is, maar het wel erg strakke, de neus afknellende en zweterige masker is ook voor brildragers nauwelijks te hanteren. Had dat niet makkelijker gekund met een kartonnen wegwerpmaskertje voor alleen de ogen? En er is een lift in het pand, was er dan werkelijk geen workaround voor rolstoelers te verzinnen geweest?
De groep die aan de beurt is wordt door mevrouw Talamini (Betty Schuurman) welkom geheten op het jubileumfeest van de ijssalon. Het is er vrolijk, er wordt gedanst. Mevrouws hysterische zus (Roos Eijmers) zorgt voor heerlijk drama, de aanwezige wethouder (Daan van Dijsseldonk) laat zich paaien met drank en kan niet van de vrouwen afblijven. Intussen wordt dochter Giulietta verliefd op de stiekem binnengekomen Danny, zoon van de Simonissen. Aan weerszijden staat een eerdere groep, maar die verdwijnt na een tijdje en een volgende groep komt binnen. Dan denk je: nu komt dezelfde scène nog eens, maar dat is niet zo. Met knap afwisselen krijgt iedere bezoeker het complete verhaal zonder dubbelingen. Door de maskers is steeds duidelijk wie echt in het verhaal hoort en wie figurant is.
Gretigheid om niets te missen
Dat komt wat later goed van pas in de ijssalon van Florencia, waar iedereen vrij rondloopt en in aangrenzende kamers allerlei scènes van het verhaal ontdekt. Het kantoortje van de oude Simonis, het huisaltaar van mevrouw Talamini, een uitlekplaats voor vissen, de slaapkamer waarin het jonge stel in dansbewegingen de liefde consumeert, het is er allemaal. Als bezoeker ontwikkel je een gretigheid om toch vooral niets te missen van alle gebeurtenissen. Tegelijkertijd levert al die simultane actie ook wel eens onduidelijkheid op, ook al doordat Danny, Giulietta en moeder Talamini om logistieke redenen door andere personen gespeeld en gedanst worden dan in het begin. Maar hier als bezoeker echt rond te lopen in het verhaal is spannend en een totaal andere ervaring dan in een theater.
Het verhaal krijgt een dramatische wending als er iets helemaal mis gaat met Danny. Het zelfgekozen einde van Giulietta is het onafwendbare gevolg. De beide jonggestorvenen dansen een uitgebreid duet – in het paradijs? De choreografie van Wubkje Kuindersma, die zo goed werkte op het feest en in de slaapkamer, wordt hier wat langdradig.
De ouders verzoenen zich uiteindelijk op de begrafenis van hun kinderen, allemaal net als bij Shakespeare, hier en daar luchtig geciteerd door vader Simonis (Jaap Spijkers). Op de vloer liggen gebroken maskers: de schone schijn gebroken, het feest voorgoed voorbij. Toch overtuigt de scène maar matig. De zelfingenomen, nostalgische Talamini en de illusieloze, voor een visboer iets te beschaafde Simonis lijken meer met zichzelf en elkaar bezig dan met het lot van hun kinderen, die toch door hun ouderlijke onverzoenlijkheid zijn omgekomen.
Verzonnen vete
En daar zit ook precies de zwakke plek van IJS&VIS. De mythe van Romeo en Julia is ondergeschikt gemaakt aan het briljante spel met de locatie. Anders dan bij Shakespeare is niet echt duidelijk waarom de dood van Danny onvermijdelijk is. Het conflict tussen de beide ondernemersfamilies is zelfs volledig verzonnen; concurrentie bij de wethouder om een standplaats op de boulevard is een te dunne aanleiding voor een zo diepgewortelde vete. Doordat je nooit zeker weet welke dialogen bezoekers al of niet meekrijgen tijdens hun omzwervingen, is er weinig ruimte gecreëerd voor diepgang tussen de personages.
Misschien is het iets te veel geweest om een zo complex locatieproject met toneel én dans ook nog te combineren met de wens een Haagse legende te scheppen. Begin de volgende keer met het verhaal en zoek van daaruit naar een locatie, dan gaat het volgens mij beter. Desondanks biedt IJS&VIS een heel vermakelijke avond met geweldig uitgewerkt scènebeeld, kleurrijke personages en veel memorabele momenten.
- Gezien: try-out, 15 september 2016. Nog te zien tot en met 15 oktober, Binckhorstlaan 135 Den Haag
- Website: www.firmames.nl
- Foto door Joris-Jan Bos: Daniel Barkan en Rafael Paulino als Giulietta en Danny, omringd door publiek.
kunstHart 