Door: Frans van Hilten. Toneelgroep De Appel schrijft zijn 4000 vrienden aan. Benader alsjeblieft de Haagse gemeenteraadsleden, vragen ze, anders (ik citeer) ‘betekent dit dat De Appel vanaf 1 januari 2017 geen subsidie meer ontvangt, dus na 45 jaar ophoudt te bestaan.’
Pardon? Is de enige vorm van bestaan een gesubsidieerd bestaan? In een tweede mail maakt het gezelschap reclame voor ‘Misschien de laatst Appelvoorstelling ooit’. Het lijkt erop dat De Appel de handdoek bij voorbaat al in de ring heeft gegooid.
Monocultuur
Maar hier moet niet met een handdoek gegooid worden, maar met een handschoen. En die handschoen werp ik jullie bij dezen toe. Begrijp me goed, ik wil graag dat De Appel blijft bestaan. Of je nu meer een Nationale Toneel-type bent of een Appel-type, het is voor niemand goed als een stad nog maar één toneelgezelschap van enige omvang telt. Dan krijg je monocultuur. Maar toen jullie in 1971 in een boomgaard je gezelschap oprichtten, dachten jullie toen: wij gaan gesubsidieerd toneel maken? Natuurlijk niet! Jullie gingen de wereld doen wankelen met nieuw, groots toneel.
De Appel wordt graag weer de luis in de pels – wéés dan die luis!
Wat is er nu van die spirit over? Iemand die ik sprak had van de zomer een kijkje bij het Appeltheater genomen. Ze zijn in zwaar weer, dacht hij, eens kijken wat ze aan het doen zijn. Hij trof een bordje: dicht tot september. Maar als het slecht gaat, moet je investeren, niet bezuinigen. Waarom niet de hele zomer overal in den lande gespeeld, op ieder festival gestaan, in elke winkelstraat opgedoken, met toneel, toneel, toneel?
Wat het Residentie Orkest kan, kan De Appel ook
Kijk naar New Dutch Academy. Een klein barokorkestje dat in het afgelopen kunstenplan zijn structurele subsidie verloor en nu waarschijnlijk weer niet krijgt. Stoppen zij? Nooit! Het is kleinschaliger geworden, ze spelen minder vaak, maar met een beroep op de vrienden en hier en daar een projectsubsidie bestaan ze nog wel.
Kijk naar het Residentie Orkest. Van vooral de landelijke politiek moesten zij een kleiner orkest worden, dat geen groot symfonisch werk meer kon uitvoeren. Doen we niet, zei het orkest, liever leveren álle musici een deel van hun contracturen in en dan gaan we door op dubbele kracht, met veel extra optredens buiten de comfort zone van de concertzaal – het is onze enige kans op een echte toekomst. Die houding wordt nu beloond met, jawel, iets meer subsidie.
Onontkoombaar Toneel
De Appel kan dat ook. Jullie hebben het nota bene eerder gedaan! In 2000 verloor De Appel de rijkssubsidie, vocht en kwam sterker terug volgens toenmalig artistiek leider Aus Greidanus sr. Aan opheffen hebben jullie toen niet gedacht. Misschien zijn harde keuzes nodig (contracten inkrimpen? eigen gebouw afstoten?) maar eens elders spelen dan in het eigen theater kan je ook weer dichter bij nieuw publiek brengen. Zet de tering naar de nering en maak Onontkoombaar Toneel met veel hoofdletters. Als in de tijd dat mensen uit het hele land naar Scheveningen kwamen om Tantalus te zien (waarmee ik niet bedoel dat het nu weer theatermarathons zouden moeten zijn).
En je netwerk, gebruik dat, zeker! Laat die 4000 vrienden met je meedenken wat ze voor De Appel kunnen doen in termen van huisvesting, promotie, zelfgeboekte voorstellingen enzovoorts. Maar niet alleen door protestbrieven naar raadsleden te sturen.
Subsidieerden we ze nog maar
De inzichten en wensen van de overheid wisselen per bestuurder. Volg je als kunstinstelling net de wens meer aan wijkcultuur te doen, de volgende wethouder of minister wil liever inzetten op toptalent, en zoals nu blijkt: je kunt ook zomaar je congé krijgen. ‘De Appel wordt graag weer de luis in de pels van het Nederlandse toneel’, schrijven jullie. Wéés dan die luis! Vecht je los van overheidssteun en maak eigenzinnig toneel. Laat deze geschiedenis een blessing in disguise zijn. Laat de betrokken overheden over tien jaar denken: we hebben geen enkele grip meer op die Appel. Subsidieerden we ze nog maar.
NB. Schrijver dezes is zelf part-time werkzaam als ambtenaar bij de gemeente Den Haag. Mijn werk daar heeft echter geen raakvlakken met cultuurbeleid en ik schrijf deze reactie dan ook volledig op persoonlijke titel.
kunstHart 