Onder de titel Slow Food presenteert het Mauritshuis maaltijdstillevens met veel activiteiten eromheen. Lekkere activiteiten. Monique van Beek gaat met sterrenchef Robert Kranenborg op zoek naar oesters. En Frans van Hilten speurt op de tentoonstelling naar het spiegelbeeld van de geheimzinnige schilderes Clara Peeters. Een tweeluik.
Door: Frans van Hilten. Een tijdje terug verbaasde ik me erover dat het Mauritshuis zich verwant voelde met Magnum-ijsjes. Nu is het museum opnieuw op de smikkeltoer, maar dit keer gelukkig meer inhoudelijk.
Er zijn momenten die je als museumdirecteur niet snel vergeet. Emilie Gordenker van het Mauritshuis kreeg op een avond in 2012 bericht dat een bijzonder schilderij van Clara Peeters onverwacht misschien op de markt zou komen. Het ging om het Stilleven met kazen, amandelen en krakelingen, geschilderd rond 1615.
Het is samen met het Meisje met de Parel het enige schilderij dat we als “zij” en “haar” aanduiden
Een hectische nacht vol mailtjes volgde, maar uiteindelijk wist het Mauritshuis “Clara” te bemachtigen. ‘Het is samen met het Meisje met de Parel het enige schilderij dat we als “zij” en “haar” aanduiden,’ zegt Gordenker. Nu zegt u: ik heb nog nooit van Clara Peeters gehoord. Had ik ook niet. Komen we zo op!
Maaltijdstillevens
Wat een nieuwe aanwinst al niet teweeg kan brengen: vijf jaar na de aankoop staat “Clara” centraal in de allereerste tentoonstelling over maaltijdstillevens. Die term heeft het museum een beetje zelf bedacht. Het gaat om zeventiende-eeuwse stillevens met klaargemaakt voedsel (dus geen leegbloedende jachtbuit) en zónder mensen erop.
Het is natuurlijk een specialistisch onderwerp, maar binnen het genre is – zoals we van het Mauritshuis gewend zijn – een kleine selectie uit de allermooiste stukken ter wereld hier bijeen. Vooral uit het Prado in Madrid kwamen belangrijke bruiklenen. In een vrij sobere opstelling hangen de doeken op zaal. De oesters, kazen en broodjes zien er uit, wel, om op te eten!
Zelf ben ik (ondankbare hond bij al deze culinaire hoogstandjes) het allermeest onder de indruk van een rijk versierd drinkglas op een schilderij van Osias Beert. Met een paar likjes wit zet hij tegen de donkere achtergrond een perfect glas neer. Natuurlijk is dat net het enige schilderij dat de pers niet mag fotograferen, dus wilt u het zien, dan zult u toch echt naar de tentoonstelling moeten.
Piepkleine zelfportretjes
Wie naar de namen bij de schilderijen kijkt, ziet namen als Willem Heda, Jacob van Hulsdonck of Floris van Dijck. Voor kenners van het genre bekende namen, maar ik hoor ze voor het eerst en dat geldt eigenlijk ook voor de naam Clara Peeters. Wie was zij?
Dan blijkt, dat we over de aanstichtster van deze hele expositie vrijwel niets weten. Ja, één ding: ze woonde of werkte in de buurt van Antwerpen. En dat weten we dan alleen, doordat sommige van de panelen die ze beschilderde, door een ambachtsman uit Antwerpen gemaakt zijn.
Toch is het mogelijk niet alleen met haar blik naar de duur gedekte tafels te kijken, maar ook haarzelf in de ogen te kijken. In een kan weerspiegeld zie je een piepklein zelfportretje van de maakster. En zo krijgt Clara toch nog een gezicht.
Gebruiksvoorwerpen
Zo’n kan is trouwens, met nog meer originele gebruiksvoorwerpen uit de zeventiende eeuw, ook op de tentoonstelling te zien. Het geeft meer beeld van hoe het tafelgerei van de elite eruitzag.
Slow Food is te zien tot 25 juni 2017. Rond de tentoonstelling is veel extra’s te doen. Zo staat er een kas met groenten op het voorplein en zijn er diverse food festivals.
Foto boven: Pieter Claesz, Stilleven met vruchten, vergulde tazza en mand met kazen (fragment, foto auteur); Robert Kranenborg leidt rond (foto Mauritshuis)
kunstHart 