Gemeentemuseum wil naam veranderen: doe het niet!

Door: Frans van Hilten. Het Gemeentemuseum Den Haag gaat vanaf oktober 2019 verder als ‘Kunstmuseum Den Haag’. Directeur Benno Tempel vreest dat toeristen wegblijven door het ‘stoffige’ karakter van een ‘regionale naam’ die geen recht zou doen aan de internationale kunstcollectie. Maar deze naam slaat de plank mis.

1. De lachers op de hand

Laten we met het kleinste punt beginnen: op sociale media heeft het museum met ‘Kunstmuseum’ vooral de lachers op zijn hand. ‘Er hangt kunst in het museum???? Waaaaaaaaat?‘ lees ik vanmorgen op mijn tijdlijn. En hoewel er natuurlijk ook wetenschaps-, erfgoed- en andere musea bestaan, klinkt een ‘kunstmuseum’ in veler oren best knullig.

2. Amsterdam

Vlak voor de presentatie waren de landelijke museumbezoekcijfers van het afgelopen jaar bekendgemaakt. De volledige top 5 bevond zich in Amsterdam. En ja, het Stedelijk Museum was daar ook bij. Regionaal? Stoffig? Voor een buitenlander niet uit te spreken? Dat speelt blijkbaar geen rol in de bezoekcijfers. En laten we eerlijk zijn, Amsterdam is als museumstad hors catégorie omdat het een permanent toeristencircus is geworden waarin de inwoners zich nauwelijks meer thuis voelen. Vergeet Amsterdam als vergelijkingsmateriaal.

“Er hangt kunst in het museum???? Waaaaaaaaat?“

Toch vrees ik dat na-ijver op de hoofdstedelijke massaliteit een rol heeft gespeeld. Er is zowaar een Amsterdams bureau ingevlogen voor campagne en huisstijl. Zou niet juist het museum dat de collectie van Den Haag beheert de Haagse creatieve sector moeten steunen door een Haagse ontwerper in te huren?

Rectificatie: Het uitindelijke ontwerp is gemaakt door Peter Biľak van het Haagse bureau Typotheque.

3. Van de Hagenaars of toch niet?

En dan kom ik op die stad Den Haag. Het museum beheert de collectie van Den Haag. Het is juist Benno Tempel geweest die álle mensen in de stad weer wilde laten voelen dat de kunst in het Gemeentemuseum ook van hen was. Het museum nodigde inwoners uit verschillende stadsdelen uit voor speciale gratis avonden en activiteiten, om een nieuwe band te smeden tussen Hagenaars en hun aller kunstcollectie. In het persbericht over de naamswijziging gaat het alleen maar over internationaal, buitenland, toerisme. De associatie met de regionale functie wordt, ondanks een obligaat aandoende formulering ‘onlosmakelijk met de stad verbonden’, zelfs als ‘stoffig’ afgedaan. Dat vind ik ronduit kwalijk.

“De associatie met de regionale functie wordt als ‘stoffig’ afgedaan”

En hoe moeten andere Haagse kunstmusea de nieuwe naam opvatten? Voelen  Mauritshuis, Beelden aan Zee en al die anderen zich niet aan de zijlijn geplaatst als het Gemeentemuseum zich hét Kunstmuseum Den Haag noemt?

4. Eer Berlage niet met woorden maar met daden

Het persbericht rept over het gebouw van Berlage, dat zelf een kunstobject uit de collectie is. Dat klopt, maar beter dan hoog van de toren te blazen kan het museum meer recht doen aan die architectuur en de er vast in aangebrachte kunstwerken. Daar is de laatste jaren wel wat op af te dingen. Ik neem u even mee:

• Hoewel ik zelf erg graag in de tuinzaal een appeltaartje eet, is het overdekken van een groene binnenplaats beslist niet Berlages idee geweest. En we schilderen ten slotte ook niet een vakje van een Mondriaan groen omdat dat leuker voor de bezoekers is.
• De bakstenen sculptuur van Sol LeWitt die hiervoor tijdelijk moest worden afgebroken, is nog steeds niet elders in de museumtuinen herrezen.
• De stijlkamers herbergen tegenwoordig de Delfts blauw-collectie. Dat kan, maar over aard en herkomst van de kamers zelf is niet het kleinste bordje informatie meer te vinden. Daarmee zijn de kamers wel te zien, maar niet te duiden. (Over de bijzondere en omvangrijke collectie muziekinstrumenten, die al jaren helemáál niet meer te zien is, heb ik het graag een andere keer.)
• Het reliëf van Willem van Konijnenburg in de hal is niet alleen erg verbleekt en verwaarloosd, maar goeddeels onzichtbaar geworden na plaatsing van een nieuwe ontvangstbalie van Atelier van Lieshout. Brieven van mij en anderen hierover aan het museum werden zelfs niet beantwoord.
• En dan is er nog de glazen entreegang, door Berlage bedoeld om de bezoeker tijd te geven het alledaagse leven achter zich te laten en zich in te stellen op de komende kunstervaring. Daar bots je nu op een metalen gevaarte met informatiepanelen, om over de jongens en meisjes van de Bankgiroloterij maar te zwijgen.

5. Heten of zijn

Tot slot nog dit. Het Gemeentemuseum beklaagt zich erover dat mensen, regionaal, nationaal of internationaal, wel op de tentoonstellingen afkomen maar niet op de naam van het museum. Maar wat is daar mis mee? Het museum maakt veel en meestal erg mooie tentoonstellingen. Hang voor mijn part nog eens wat grote affiches op het Museumplein in Amsterdam, zoals het Mauritshuis doet, maar vertrouw verder op de kracht van je tentoonstellingen. Want je hoeft echt geen kunstmuseum te heten om er een te zijn.

Foto: Wikimedia Commons