Nero, Augustus en Constantijn: die Romeinse keizers kennen we wel. Maar Domitianus? De tentoonstelling Domitianus. God op aarde in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden is ook een geschiedenis van de geschiedschrijving.
Door Frans van Hilten. Domitianus staat te boek als een wrede en slechte keizer. En nee, we gaan hem niet rehabiliteren, benadrukken de samenstellers van de tentoonstelling in het Rijksmuseum van Oudheden (RMO). Alle keizers van Rome waren autocraten, dus ook Domitianus. Maar of hij zoveel slechter was dan de anderen?
Circus Maximus en Colosseum
Onder Domitianus was er rust en welvaart in het rijk. De keizer bouwde, net als zijn voorgangers, vader Vespasianus en broer Titus, veel in Rome. Dan hebben we het onder andere over het Circus Maximus, de paleizen op de Palatijn en het atletiekstadion dat nu Piazza Navona is. Hij voltooide het Colosseum, op de plek waar eens het privémeer van Nero lag. De tijd van Nero’s dictatuur moest worden achtergelaten. Bij het volk maakte hij zich geliefd met spelen en ander vermaak.
De verhouding met de senaat liep wel al snel scheef. Domitianus zette de senatoren buiten spel en vernederde hen. Ook riep hij zichzelf bij leven tot god uit. Dat was not done, zoals je nu ook geen straatnamen naar levenden vernoemt. Het kostte hem uiteindelijk de kop.
Wreedheden en luxe
In elk conflict wordt de geschiedenis geschreven door de overwinnaars. Domitianus werd vermoord door zijn eigen ondergeschikten, zijn naam werd verwijderd van monumenten en zijn levensverhaal werd beschreven door… senatoren. Suetonis en Cassius Dio benoemen bijna geen positieve aspecten van zijn regime; alle wreedheden en de overdadige luxe waarin hij leefde beschrijven zij uitentreuren. Maar of dat zo anders was dan bij andere keizers?
de keizer zette zwarte grafstenen met de naam van de uitgenodigde senatoren rond de tafel
Het RMO presenteert het verhaal van Domitianus in breed perspectief. We zien een duizelingwekkende hoeveelheid objecten, waaronder veel bijzondere topstukken, met dank aan maar liefst 25 internationale bruikleengevers. Daarbij toont het museum grote animaties en reconstructies van het Rome van Domitianus.
Vrouwen van Rome
We zien de keizer opgroeien, bouwen, strijden, zichzelf vergoddelijken en vermoord worden. We zien de religieuze ontwikkelingen in het rijk en Domitianus’ eigen voorliefde voor de godin Isis. We zien de rol van vrouwen in zijn leven en in Rome. Ook het zogenaamde ‘zwarte diner’ is opnieuw in scène gezet: een etentje voor prominente senatoren, voor wie de keizer zwarte grafstenen met hun naam erop rond de tafel had gezet. Er is een game ontwikkeld waarmee je zowel thuis als in het museum of zelfs in het hedendaagse Rome historische avonturen kunt beleven.
Het RMO maakte hiermee zijn duurste tentoonstelling in jaren . Een risico, in de huidige tijd, maar de moeite waard. Domitianus. God op aarde is een spectaculaire en fascinerende expositie.
- Domitianus. God op aarde, Rijksmuseum van Oudheden, Leiden, tot en met 22 mei 2022.
- Ook iets moois gezien? Deel het met kunstHart!
kunstHart 