‘Leuker dan klassiek en leuker dan jazz’

Peter Beets & the New Jazz Orchestra spelen Franse componisten

Jazz beïnvloedde Franse componisten als Debussy, Poulenc en Saint-Saëns. Pianist Peter Beets en the New Jazz Orchestra keren die invloed nu om: in het concertprogramma ‘First Class Jazz Ticket to Paris’ dienen de Fransen als basis voor avontuurlijke jazzarrangementen vol improvisatie.

Door Frans van Hilten. Toen de jazz vanuit de Verenigde Staten naar Europa kwam, was Frankrijk een van de eerste landen die de nieuwe muziek oppakte. ‘Er was tweerichtingsverkeer,’ denkt jazzpianist Peter Beets. ‘Aan de ene kant kwam de Europese salonmuziek in de VS terecht via de creolen in New Orleans. Wanneer die een witte pappa hadden kregen ze pianoles en speelden dan vaak Chopin-achtig repertoire.’

‘Omgekeerd kwamen er in de Eerste Wereldoorlog veel zwarte mensen, die in de VS niet in het leger mochten, vrijwillig in Europa vechten voor de Fransen. Een aanzienlijk deel van hen is hier gebleven, waaronder veel muzikanten. Zij brachten een ragtime-achtige jazz mee. Debussy pakte dat op in composities als Le Petit Nègre en Golliwog’s Cakewalk en ook Poulenc en Ravel gingen ermee aan de slag. Het credo van de Franse romantische muziek was het ongebruikelijke te omarmen, dus ook daardoor viel de jazz juist daar in goede aarde.’

Chopin

Beets, die zich inmiddels al oriënteert op vervolgprogramma’s met onder andere Spaanse muziek, begon zijn avontuur met klassiek/jazz-crossovers jaren geleden in Den Haag met een programma rond Chopin in de toenmalige Dr Anton Philipszaal. Nu keert hij op dezelfde locatie terug in het nieuwe gebouw Amare. ‘Chopin leent zich hier heel goed voor,’ licht hij toe. ‘De melodie is duidelijk in de bovenstem en daarnaast is er begeleiding, die wij natuurlijk veranderd hebben in contrabas en drums. De harmonie en melodie zijn zo met elkaar verbonden dat je, zelfs als je flink gaat improviseren, voor je gevoel nog in het oorspronkelijke nummer zit.’

Ondanks het improviserende karakter van jazz blijft voor een bigband een goed arrangement nodig. Daarbovenop is dan alle ruimte voor de jonge professionals van the New Jazz Orchestra. ‘Het gaat niet om korte solo’s,’ zegt Beets, ‘daar heb je als musicus niks aan. Ze krijgen echt een feature, de gelegenheid een eigen verhaal te vertellen. Daar komt dan behalve de ritmesectie een background bij van blazers. Dat doet heel veel voor de sound en dynamiek.”

Zwart gat

Peter Beets koos niet voor niets jonge musici voor zijn band. ‘Na het conservatorium en alle talentprogramma’s ben je zesentwintig, heb je je diploma en dan volgt het zwarte gat,’ observeert hij mistroostig. ‘Dan kun je kiezen: of je gaat gesubsidieerd heel bizarre muziek spelen, maar dan komt er niemand luisteren. Of je zit in een orkestbak volstrekt inwisselbaar te zijn met commerciële muziek die niet de jouwe is. In de Verenigde Staten bestaat die splitsing tussen kunst en entertainment niet. Moet je, omdat musicus nu eenmaal je beroep geworden is, jezelf dan maar te grabbel gooien? Het alternatief is je omscholen, maar van welk geld doe je dát als musicus? Ik weet het, dit is een negatief verhaal, maar ik vind het echt een misstand.’

Deze jonge muzikanten zijn van een dermate hoog niveau dat ik er trots op ben aansluiting bij hen te vinden

‘In the New Jazz Orchestra til ik met mijn veertig jaar ervaring deze musici het podium op. Ze ontmoeten veel publiek en kunnen vanuit mijn netwerk bijvoorbeeld ook eens een hand geven aan de programmeur van het Bimhuis. Ze krijgen gelegenheid zich in de kijker te spelen. En dat verdienen ze, want deze jonge muzikanten zijn van een dermate hoog niveau dat ik er erg trots op ben om aansluiting te vinden bij hen.’

Naast podiumervaring en een netwerk biedt Beets zijn musici kansen zich te ontwikkelen. ‘Er zijn er bij die graag eens zouden willen arrangeren, maar dat niet eerder hebben gedaan. Ik heb in het voortraject zo’n duizend nummers beluisterd, waarvan er uiteindelijk negen het podium halen en ik negen reserve houd. Soms geef ik de opdracht voor het arrangement van zo’n reservenummer aan een van die jongens. Onder anderen Rob Horsting, de arrangeur van het Jazzorchestra of the Concertgebouw, begeleidt zo’n nieuwe arrangeur op zijn eerste schreden en vaak vindt zo’n arrangement uiteindelijk ook de weg naar het podium. En ik repeteer altijd met teveel musici, want soms krijgt er ineens een een mooie andere kans – tenorsaxofonist Floriaan Wempe werd bijvoorbeeld eens mee op tour gevraagd door Roy Hargrove – en dan wil ik kunnen zeggen: natuurlijk, we hebben musici genoeg. En vanuit de subsidie organiseer ik ook weleens een masterclass op het gebied van financiën, of van een producent van een festival.’

Tand des tijds

Of je nu van jazz of klassiek houdt of je bent in beide niet goed thuis, Beets raadt iedereen dit concert aan. ‘We hebben het uiteindelijk over een selectie van negen uit duizend songs, die de tand des tijds doorstaan hebben én in jazzbehandeling overeind blijven. Stukken met een sterk raamwerk. Ondanks de improvisaties zal de melodie in de hoofden van de luisteraars aanwezig blijven. Liefhebbers van klassiek horen een heel leuke nieuwe variant en kijken eens anders naar hetzelfde stuk. Het jazzpubliek hoort geweldig nieuw repertoire: nu eens niet Duke Ellington met een shuffle, maar een zeventienjarige Debussy met shuffle. En voor wie in allebei niet thuis is kan ik maar één ding zeggen: dit is leuker dan klassiek en leuker dan jazz!’

Peter Beets & the New Jazz Orchestra, First Class Jazz Ticket to Paris.

• 16 juni 2023, Amare, Den Haag
• 17 juni 2023, ZeelandJazz, Stadsschouwburg Middelburg
• 26 juli 2023, Podium Azijnfabriek, ’s-Hertogenbosch
• 17 augustus 2023, Amersfoort World Jazz Festival

Informatie en tickets: www.peterbeets.nl

Foto header: Peter Beets & the Henk Meutgeert New Jazz Orchestra, foto Wim Roelsma